با توجه به اینکه برپایی قیامت و حشر در رستاخیز برای دریافت نتایج عملکرد و پاداش و کیفر دنیایی است، طبیعی است که غیر از انسان و جن که مأمور به تکلیف هستند، و در قرآن به آنها وعده پاداش و عذاب داده شد, ...ادامه مطلب
در فرازهایی از سخنان امام علی(ع) در توصیف پروردگار میخوانیم: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَظْهَرَ مِنْ آثَارِ سُلْطَانِهِ وَ جَلَالِ کِبْرِیَائِهِ مَا حَیَّرَ مُقَلَ الْعُقُولِ مِنْ عَجَائِبِ قُدْرَتِهِ وَ رَدَعَ خَطَرَاتِ هَمَاهِمِ النُّفُوسِ عَنْ عِرْفَانِ کُنْهِ صِفَتِه...»؛[1] ستایش خداوندى را سزا است که نشانههاى قدرت و بزرگى و عظمت خود را چنان آشکار کرد که دیدهها را از شگفتى قدرتش به حیرت آورده، و اندیشههاى بلند را از شناخت ماهیّت صفاتش باز داشته است ... .در این خطبه، امام(ع) به مناسبت آثارى که خداوند از قدرت خود ظاهر فرموده؛ و آنچه را از ملکوت آسمانها و زمین به ما نشان داده؛ و نظام اکملى که در عوالم وجود برقرار کرده، او را سپاس گفته است؛ آثار قدرت و نظام اکملى که چشم خرد از مشاهده کیفیّت آن حیران و قرین شگفتى است، بلکه هر ذرّهاى را که آفریده مایه همین حیرت و اعجاب است.این گفتار در بیان عظمت پروردگار، و تنزیه او از صفات آفریدگان است، و بیان آنکه با این وجود، او به بندگانش نزدیک است، تا آنچه را میخواهند از او طلب کنند؛ به او تقرّب جویند؛ و از او، عطا و بخشش و روا شدن آروزهای خود را درخواست کنند؛ و چون حقّ تعالى منزّه از جا و مکان است، میان او و بندگانش حجاب و درگاهى نیست، و در همه جا حاضر و ناظر است؛ یعنى با علم خود بر همه چیز احاطه دارد؛ زیرا او از جا گرفتن در جایى , ...ادامه مطلب
عبارت موجود در پرسش، بخشی از یک حدیث طولانی است که مرحوم شیخ صدوق (م 381ق) در کتاب «الخصال»[1] با این سند و متن آورده است: «احمد بن حسن قطّان، از حسن بن علی عسکری، از ابوعبدالله محمد بن زکریا، از جعفر بن محمد بن عماره، از پدرش، از جابر بن یزید,پروردگار,کارسازتر ...ادامه مطلب
قرآن کریم بعد از استدلال بر یگانگی پروردگار در مورد حتمیبودن معاد، میفرماید:«وَ هُوَ الَّذِی یَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ وَ هُوَ أَهْوَنُ عَلَیْهِ ...»؛[1] او کسى است که آفرینش را آغاز میکند، سپس آنرا بازمیگرداند، و اینکار براى او آسانتر است.کلمه "یبدؤا" از "بدء" بوده و "بدء خلق" یع, ...ادامه مطلب
قرآن کریم در ارتباط با نافرمانی شیطان از فرمان خداوند مبتنی بر سجده به آدم به نقل از او میگوید: «اکنون که گمراهم ساختى(فَبِما أَغْوَیْتَنی)، من بر سر راه مستقیم تو، در کمین آنان خواهم نشست»[1]. «پروردگارا! چون گمراهم ساختى،(مادّیات را) در زمین برایشان جلوه داده و همگى را گمراه خواهم ساخت».[2]«اغوا», ...ادامه مطلب
خدای متعال در یکی از صفات و ویژگیهای انسانی در قرآن کریم میفرماید: «إِنَّ الْإِنْسانَ لِرَبِّهِ لَکَنُودٌ»؛[1] همانا آدمى نسبت به پروردگار خویش بسیار ناسپاس است.واژه «کنود» از ریشه «کند» یعنى کفور و بسیار ناسپاس. «ارض کنود» زمینى است که چیزى نمیرویاند. این لفظ فقط یکبار در قرآن آمده است.[2]مفسرا, ...ادامه مطلب
در خصوص آیاتی از قرآن که صفات خداوند در آن یاد شده و ظاهرش مخالف عقل قطعى است، بین متکلمان اسلامی چهار نظریه وجود دارد که در ذیل به آنها اشاره میشود:1. تفویضجمعی از علماى اهلسنت این مسئله را به خدا واگذار نموده و گفتهاند: لازم است به جهت احتیاط در دین، راجع به اینگونه صفات خدا هیچ سخنى نگفت, ...ادامه مطلب
بر اساس صریح آیات قرآن، خدای متعال از همه چیز ما آگاه است، حتی آنچیزی که در ذهن ما میگذرد: «یَعْلَمُ خَائنَةَ الْأَعْینُِ وَ مَا تُخفِى الصُّدُور»؛[1] او چشمهایى را که به خیانت میگردد و آنچه را سینهها پنهان مىدارند، مىداند.بنابر این قطعاً خداوند از خواستهها و نیات ما آگاهی کامل دارد. اما, ...ادامه مطلب
قرآن کریم در ارتباط با نزدیک و قطعی بودن قیامت میفرماید: «اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ وَ هُمْ فی غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ»؛[1] حساب مردم به آنان نزدیک شده، در حالیکه در غفلت بوده و روى گردانند.ابتدا باید گفت که واژه «اقتراب» از باب افتعال و از ریشه «قرب» بوده و با ثلاثی مجرد خود به یک معناست(نزد, ...ادامه مطلب
در ارتباط با نوع برخورد انسانها با بدیها و ظلمهای یکدیگر، پروردگار به برخوردی همسان و یا گذشت توصیه میکند: «وَ جَزاءُ سَیِّئَةٍ سَیِّئَةٌ مِثْلُها» و کیفر هر بدرفتاری، به همان اندازه بدرفتاری متقابل است،[1] یعنی مؤمنان مجاز نیستند در برابر بدی و ظلمی که به آنها شده بیش از اندازه آن بدی، پاسخ گویند. مثلاً هر گاه کسى به انسان گفت: خداوند ذلیلت کند، باید در پاسخ او بگوید: خداوند ترا ذلیل کند، بیآنکه زیاده روى کرده باشد.[2] یا اینکه اگر کسى به فرد دیگری بدى و ظلمى نمود، مثل همان ستمى که به او وارد شده باید انتقام گیرد نه زیادتر، اما با این وجود اگر ا, ...ادامه مطلب
خداوند در این آیه شریفه به دو چیز؛ یعنی فعل خود و ذات خود سوگند یاد فرموده است:[1] «وَ السَّماءِ وَ ما بَناها»؛[2] «و قسم به آسمان و کسى که آسمان را بنا کرده است». چنین سوگندی اشتباه نیست؛ زیرا متکلم در مقام خطاب، میتواند در مورد خودش نیز از لفظ غائب استفاده کند و این یکی از ویژگیهای بلاغی بوده و نیز بیانگر مطالبی؛ مانند توحید افعالی است؛ یعنی اصل خلقت آسمان با آن عظمت خیره کننده از شگفتیهاى بزرگ خلقت است، و بناء و پیدایش این همه کواکب و اجرام آسمانى و نظامات حاکم بر آنها شگفتى دیگر، و از آن مهمتر خالق این آسمان است.ناگفته نماند که؛ هر چند «ما» د,والسماء والطارق,والسماء وما بناها ...ادامه مطلب
روایاتی که ناظر به آن هستند که خبر شهادت امام حسین(ع) از ابتدای تولد حضرتشان به پیامبر اسلام(ص)، امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) داده شده بود،[1] در هیچکدام آنها این مطلب نیست که آنان با اعتراض، ناراحتی خود را اظهار داشته و یا رفتاری انجام داده باشند که نشانگر نپذیرفتن این پیشگویی و مقاومت در برابر تقدیر الهی باشد. بلکه در برخی روایات نقل شده که آن بزرگواران با شنیدن چنین خبری تنها متأثر شده و گریستند که این نشانگر عواطف انسانی آنهاست، مانند این روایت:امام صادق(ع) میفرماید: «هنگامى که جبرئیل، خبر شه, ...ادامه مطلب