گزارشهایی وجود دارد که برخی از امامان(ع) به صورت همزمان، چند همسر دائم داشتند؛ مانند امام علی(ع) که هنگام شهادت، همسرانش دائم و عقدیشان این چهار نفر بودند: امامه دختر ابو العاص، امّ البنین، اسماء ب, ...ادامه مطلب
گرچه دانشی که صریحاً به نام «دانش اصول فقه» نامیده شود، در آن زمان وجود نداشته است، اما منشأ و آغاز پیدایش این دانش به زمان ائمه(ع) و به ویژه به عصر امام باقر(ع) و امام صادق(ع) برمیگردد؛ این دانش در آغاز به صورت یک سری قواعد کلی فهم قرآن و حدیث از سوی امامان شیعه مطرح شد، و به وسیله شاگردان ایشان توسعه یافت.توضیح اینکه «علم اصول» در آغاز در دامن «علم ف, ...ادامه مطلب
هامان در منابع اسلامیهامان از شخصیتهای بلندمرتبه حکومت فرعون در زمان حضرت موسی(ع) است که نام او شش بار در قرآن - و در همه موارد به همراه فرعون - به کار رفته و به نحوی قرآن او را در گناهان فرعون شریک دانسته است.[1]به عنوان نمونه، از سپاه مصر، با نام لشکریان فرعون و هامان یاد شده است: «وَ نُرِیَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما».[2]بیشتر مفسران معتقدند – یا احتمال دادهاند - که هامان، وزیر فرعون باشد.[3]گزارشی وجود دارد پس از آنکه موسی(ع) بر ساحران پیروز شد و موقعیت فرعون به خطر افتاد، به دستور فرعون، هامان برای او بُرج بسیار بلندی ساخت تا فرعون بالای آن رفته و به خدای موسی(ع) دسترسی یابد![4]در روایاتی، هامان به عنوان یکی از بدترین انسانها نام برده شده است.[5]هامان وزیر خشایارشاهبرخی مستشرقان، پیامبر اسلام(ص) را به خطای تاریخی متهم کرده و گفتهاند که ایشان بر اثر سوء برداشت از منابع یهودی،[6] هامان وزیر «خشایارشاه»[7] را با وزیر فرعونِ معاصرِ حضرت موسی(ع) اشتباه گرفته است و حال آنکه هامان در سرزمین مصر، وجود تاریخی نداشته است.[8]البته قرنها پیش نیز فخر رازی در تفسیر خود به موضوعی مشابه اشاره کرده است: «یهودیان میگویند کسانی که تاریخ بنیاسرائیل را بررسی کردهاند اتفاق نظر دارند که در زمان موسی و فرعون شخصی به نام هامان وجود نداشته و هامان فردی است که بعدها به وجود آمده اس, ...ادامه مطلب
شواهدی در روایات اهلبیت(ع) یافت میشود که دست روی دست گذاشتن از آدابی است که در میان زرتشتیان رواج داشته و مسلمانان نباید در نماز خود، مشابه رفتار آنان را انجام دهند،[1] چنانکه در روایتی میخوانیم: «در نماز دست روی دست مگذار که این کار را مجوسیها انجام میدهند».[2] و واژه «مجوس»، در زبان عربی به زرتشتیان ایران باستان اطلاق میشود. دین زرتشی که دین مجوسیان است، با کتابهای مقدس (تورات و انجیل) ارتباط دارد. در کتاب مقدس از خود این دین نام برده نشده است، اما از سلاطین ایران در هشت صحیفه از صحیفههای تورات نام برده شده است.[3]اما اینکه آیا انجام این کار در نماز به دستور عمر بن خطاب بوده، در کتاب فقهی جواهر الکلام که از کتابهای فقهی نسبتاً متأخر و تألیف علامه شیخ محمد حسن نجفی(متوفای 1266 هـ ق) میباشد، گزارشی از پیشینه و آغاز تکتّف (بر سینه گذاشتن دستها) یا تکفیر[4] (دست روی دست گذاشتن) در نماز، به شرح زیر آمده است:وقتی اسیران عجم را نزد عمر بن خطاب آوردند، در مقابل او دست به سینه(به حالت تکتف) ایستادند. درباره این کارشان سؤال کرد. آنها گفتند: ما این کار را به نشانه خضوع و تواضع در مقابل پادشاهان و حاکمانمان انجام میدهیم. عمر انجام این کار را در نماز نیکو دانست و از اینکه این کار تشبّه به کفار است، غافل ماند.[5]ایشان منبعی برای این گزارش ذکر نکرده و ما نیز در جستوجویی که در , ...ادامه مطلب
در ارتباط با اینکه آیا حضرت مهدی(ع) در زمان غیبت، دارای زن و فرزند است یا خیر، اختلاف نظر وجود دارد.[1]کسانی که معتقدند امام مهدی(ع) در زمان غیبت تشکیل خانواده نداده است، استدلال میآورند که داشتن زن و فرزند با غیبت منافات داشته و مستلزم آشکار شدن وضعیّت امام خواهد بود؛ چرا که ازدواج با وجود غیبت آنحضرت امکان ندارد و اگر بخواهد ظاهر شود و ازدواج کند، این همان محذورى است که باید از آن دورى کند؛ زیرا با هدف آنحضرت منافات دارد.[2]اما با فرض وجود خانوادهای برای آن حضرت، دلیلی برای پنهان ماندن آنها بعد از ظهور وجود ندارد و چه بسا حضرتشان بعد از ظهور، تشکیل خانواده بدهند.در پایان بیان این روایت نیز خالی از لطف نیست که مسجد سهله را محل سکونت خانواده امام زمان(عج) بعد از ظهور اعلام میکنند:نزد امام صادق(ع) از مسجد سهله یاد شد و حضرت فرمود: «أَما إِنَّهُ مَنْزِلُ صَاحِبِنا إِذا قامَ بِأَهْلِهِ»؛[3] «اما مسجد سهله مکان زندگی صاحب ما است، هرگاه با اهلش به این مکان آید». [2]. صدر، سید محمد، تاریخ الغیبة، ج 2، ص 61، بیروت، دار التعارف، 1412ق. [3]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 6، ص 669، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1429ق. , ...ادامه مطلب
برای امام دوازدهم حضرت مهدی(عج) نامهای بسیاری در روایات ذکر شده است که در اینجا به توضیح مختصری در مورد دو نام یاد شده در پرسش خواهیم پرداخت:1. ولی عصر«عصر» به معنای روزگار است و به همین معنا نیز خداوند در سوره عصر قسم یاد نموده است.[1] البته برای عصر معانی دیگری نیز؛ مانند زمان نزدیک به مغرب، فشردن، حبس و ... بیان شده است.واژه «ولی» نیز گرچه دارای چند معنی در لغت عرب میباشد،[2] اما در اینجا با توجه شواهد پیرامونی به معنای سرپرست میباشد. بنابراین معنای «ولی عصر» یعنی سرپرست زمان.در تایید این معنا، مفضل بن عمر میگوید: از امام صادق(ع) درباره معناى سخن پروردگار: «وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ»، پرسیدم، آنحضرت – در بیان بطنی از قرآن - فرمود: مقصود از این «عصر»، عصر خروج قائم(ع)است... .[3]2. بقیة الله«بقیه» به معنای آنچه از چیزی باقی میماند میباشد.[4]اما اینکه چرا به امام زمان(عج) بقیة الله میگویند، میتوان گفت که استفاده از این لقب برای حضرتشان برگرفته از آیه 86 سوره هود است، آنجا که خداوند میفرماید: «بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ»؛ آنچه خداوند براى شما باقى گذارده، برایتان بهتر است، اگر ایمان داشته باشید.در همین راستا در روایتی میخوانیم:اول سخنى که امام مهدی(عج) بر زبان میآورد این آیه شریفه است: بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إ, ...ادامه مطلب
امام سجاد(ع)؛ در سال 38 ق. در شهر مدینه به دنیا آمد و در سال 95 درگذشت. عمر آنحضرت 57 سال بود[1] که حدود 34 سال از عمر شریفشان، امامت مسلمانان را بر عهده داشت.[2]امام باقر(ع)؛ در روز جمعه اول ماه رجب سال 57 ق در شهر مدینه متولد شد،[3] و در سال 114ق به شهادت رسید و در هنگام وفات 57 سال از عمر شریفشان میگذشت.[4] لذا ایام حیات آن بزرگواران از سال 38 هجری آغاز و در سال 114 هجری به پایان رسید. در این ایام چندین فرقه انشعابی در میان شیعه به وجود آمد که به برخی از آنها اشاره میشود: 1. زیدیّه زیدیّه، فرقهاى از مسلمانان است،[5] که خود را پیرو زید بن علىّ بن الحسین میدانند. داستان زید و خروج او چنین است: در سال 121 یا 122 ق، زید بن على به شام رفت. پس از آن بعضى از اهل کوفه با وى بیعت کردند و زید با والى کوفه جنگ کرد و شهید شد. پس از شهادت زید و یحیى، گروهى پدید آمدند که خود را پیرو زید به حساب میآوردند و به فرقه زیدیّه مشهور شدند. خود زیدیه بعدها به هشت فرقه جارودیه،[6] مرئیه، ابرقیه، یعقوبیه،[7] عقبیه، ابتریه،[8] جریریه،[9] و یمانیه منشعب شدند.[10] 2. کیسانیّه پیروان «مختار بن ابوعبیده ثقفى» را «کیسانیّه» میگویند، چون «کیسان» لقب مختار بوده است.[11] بر اساس برخی گزارشها کیسانیه قائل به امامت محمد بن حنفیه بودند و بر این باورند که او همان مهدى, ...ادامه مطلب
در منابع اسلامی گزارشهای زیادی وجود دارد که بیانگر این است که شیعیان بعد از ائمه اطهار(ع)، در دورههای مختلف، نماز جمعه را برگزار میکردند. در این نوشتار به مطالبی در اینباره اشاره میشود. 1. گویا قدیمیترین گزارشهای موجود درباره نماز جمعه در جوامع شیعی، اقامه آن در مسجد «بَراثا» (مسجد شیعیان در بغداد) میباشد که این مسجد یکى از مساجد متبرّک و مورد علاقه شیعیان بوده است.[1] راوى این گزارش، ابن جوزى (م 597 ق) است که در ضمن حوادث سال 420 ق، با اشاره به خطبه خطیب شیعى در مسجد براثا، به ممانعت حکومت از وى و دستگیریش اشاره کرده و از سندى یاد میکند که در ردّ آن خطبه نگاشته شده و زمینه را براى نصب امام جمعه جدیدى از سوى حکومت فراهم کرده است. در این نامه آمده است که خطیب شیعه پس از درود بر پیامبر خدا(ص) افزود: «و درود بر برادرش آن انسان الهى که با جمجمه سخن گفت، مرده را زنده کرد و با اصحاب کهف سخن گفت».[2] این سند بسیار تند نوشته شده و نویسنده در آن، مسجد براثا را محل اجتماع کافران و زندیقان اعلام کرده است![3] ابن جوزى – و نیز ابن اثیر - در ضمن حوادث سال 349 ق نیز به درگیریهاى شیعه و سنى در بغداد و تعطیل نماز جمعه در همه مساجد جز مسجد براثا اشاره کردهاند.[4] با این وجود؛ برخی از پژوهشگران تاریخی گفتهاند روشن نیست که این خطبه نماز جمعه باشد،[5] ولی شاید بتوان گف, ...ادامه مطلب
مراکز درمانی مانند بیمارستان جندیشاپور در ایران سابقهاش به قبل از اسلام بر میگردد و تا مدتها بعد از ظهور اسلام نیز شهرت جهانی داشته است؛ برخی از مورّخان در اینباره چنین نگاشتهاند: «در بیمارستان گندشاپور عدهاى از اطباء هندى میزیست,پیامبرص،,بیمارستان ...ادامه مطلب
بر اساس منابع تاریخى و روایى، پیامبر خدا(ص) در سال دهم هجرى، به زیارت خانه خدا مشرّف شد، و آخرین حج خود را به نام «حجة الوداع» ثبت و ضبط نمود. روایات متعددی وجود دارد که پیامبر خدا(ص) در منا (اواسط ایّام تشریق[1]) دریافت که این حج، آخرین حج بو,مسلمانان,دریافتند,پیامبرص،,الوداع»,ارتباطی,حضرتشان ...ادامه مطلب
امام رضا(ع) با سند خود از پدران بزرگوارش نقل کرده که حضرت علی(ع) در مسجد کوفه حضور داشت که مردی از اهل شام نزد ایشان رفته و سؤالاتی را مطرح نمود و به عنوان نمونه پرسید: کجاست که خورشید مدتی از روز را بر آن تابید و دیگر هرگز بر آن نخواهد تابید؟! ام,نخشکیده,نتابیده ...ادامه مطلب
حجاب به معناى پوشاندن بدن زن در برابر نامحرم، از احکام ضرورى دین اسلام به شمار آمده و آیات متعددی از قرآن کریم - از جمله آیاتی از سوره احزاب و نور - درباره آن نازل شده است.پوشش زن در اسلام این است که وی در معاشرت خود با مردان، بدن خود را بپوشاند و به جلوهگرى و خودنمایى نپردازد. آیات در مورد حجاب - , ...ادامه مطلب
درباره وقوع زلزله شدید قیامت، آیات و روایات فراوانی وجود دارد که باید با جمعبندی آنها، زمان احتمالی وقوع این زلزلهها را پیشبینی کرد:1. از ظاهر آیات ابتدایی سوره حج، چنین برداشت میشود که این زلزله، قبل از دمیده شدن نفخه اولی(نفخه پایان جهان[1]) رخ میدهد، آن هم در برههای که برخی انسانها هنوز در, ...ادامه مطلب
در فرض سؤال، شاهد باید سکوت کند یا توریه[1] نماید و در صورت عدم امکان، برخی[2] معتقدند که برای جلوگیری از فساد بزرگتر، این گواه میتواند دروغ بگوید.ضمائم:پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[3]حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):در فرض سؤال سکوت کند.حضرت آیت الله العظمی شبیری , ...ادامه مطلب
گفته میشود که یکی از شاهان صفوی برای آنکه شهادت امام حسن(ع) را به 28 صفر منتقل کرده تا با شهادت پیامبر(ص) در یک زمان باشد و یا آنکه یکی از شاهان قاجار که تولدش در هفتم ماه صفر بوده، برای آنکه روز تولدش در روز عزا نباشد و بتواند جشن و سروری را به مناسبت آن برقرار کند، به دروغ هفتم صفر را روز تولد ام, ...ادامه مطلب