حسام الدین محمد صالح بن احمد مازندرانى،[1] معروف به «ملا صالح مازندرانی» در مازندران به دنیا آمد، اما از تاریخ ولادتش گزارشی وجود ندارد. پدرش ملا احمد در تنگدستى بسر میبرد. به همین دلیل ملا محمد صالح به اصفهان هجرت کرد و در یکى از مدارس موقوفه آنجا سکنا گزید، و چون به طلاب تازه وارد شهریه کمتری پرداخت میشد، دوران ابتداى تحصیل را به سختى گذراند تا اینکه با رشد علمى و شرکت در درس ملا محمد تقى مجلسى بر همدرسان خود برترى پیدا کرد.[2] او که مورد توجه استاد واقع شده بود، با دختر فاضله ایشان به نام «آمنه بیگم» ازدواج کرد،[3] و از این ازدواج، فرزندانی متولد شدند که از دانشوران و شاعران بزرگ عصر خویش بودند، از جمله شش فرزند پسر به نامهاى شیخ محمد حسین، شیخ محمد سعید ملخص به اشرف، شیخ محمد هادى(که برتر از همه بود)،[4] ملا نور الدین محمد، ملا حسین على و شیخ ملا عبد الباقى.[5] از ویژگیهاى خاندان ملا صالح آن بود که به برکت حضور همسری فاضله(آمنه خاتون)، زنان عالمه و فاضله بسیاری نیز در میان آنان رشد کردند.[6] نویسندگان رجال و تراجم، ملا صالح مازندرانی را؛ محقّق مدقّق، پارسا، جلیل القدر، فاضل، کامل صالح، دارای اخلاق کریمه و صفات نیکو معرفی کردهاند.[7] اساتید و شاگردان برخی اساتید ملا صالح مازندرانی عبارتاند از: 1. ملا عبدالله تسترى، 2. محقق ثانی، 3., ...ادامه مطلب